برای یک خانم باردار، هیچ چیزی لذت‌بخش‌تر از دیدن و شنیدن صدای قلب جنینی که در رحم‌اش در حال رشد می باشد، نیست. خیلی از مادران باردار دوست دارند در فواصل کوتاه، عکس جنین خود را بر صفحه مانیتور ببینند و از سلامت او مطمئن شوند.

حتی گاهی این امر به سرگرمی تجملاتی تبدیل می‌شود و خانم‌های باردار هر ماه با مراجعه به پزشک خود، می‌خواهند عکسی از فرزندشان تهیه کنند و آن را قبل از آغاز عکس‌های نوزادی در آلبوم بگذارند و تاریخ بزنند تا در آینده فرزندشان بتواند عکس‌های دوران جنینی خود را هم ببیند.

 سونوگرافی چیست ؟

سونوگرافی یکی از روش های تصویربرداری است که تقریبا هیچ ضرری برای بدن ندارد.
همانطور که میدانیم در روش های تصویر برداری با اشعه ایکس مانند رادیوگرافی ساده و یا سی تی اسکن بدن تحت تابش مقدار معینی از اشعه یونیزان قرار میگیرد که اگر از حد مشخصی بیشتر باشد میتواند موجب اشکالاتی در کارکرد سلول ها شود. ولی در سونوگرافی از اشعه ایکس استفاده ای نمیشود.

سونوگرافی چگونه انجام میشود

امواج مورد استفاده در سونوگرافی از جنس امواج صوتی و در واقع صدا هستند که ضرری برای بدن ندارد. این روش تصویر برداری دردناک نیست.
در این روش تصویر برداری به توسط یک وسیله خاص که پزشک رادیولوژیست روی اندام شما قرار میدهد امواج صوتی با فرکانس بالا که برای گوش انسان قابل شنیدن نیستند به بدن تابانده میشود. این امواج بعد از برخورد با بافت های مختلف بدن بازتابیده شده و امواج بازتابش شده به توسط دستگاه مجددا دریافت میشود.

      یک دستگاه سونوگرافی                          یک تصویر سونوگرافی

*انجام چند بار سونوگرافی در طول دوران بارداری الزامی است؟

چهار مرتبه. بار اول در ابتدای بارداری برای آن که مشخص شود بارداری در داخل رحم است یا خارج از آن. بار دوم در هفته دوازدهم بارداری است؛ بار سوم در هفته 22 و بار چهارم در هفته 32.

*در هر بار سونوگرافی چه مسایلی بررسی می‌شود؟

این بستگی به سن جنین دارد. در سونوگرافی که در ابتدای بارداری انجام می‌شود پزشک می‌خواهد مطمئن شود بارداری در داخل رحم اتفاق افتاده یا خارج از رحم است.

در هفته دوازدهم ، جنین بسیار شبیه به نوزاد است و پزشک، اندام‌های متفاوتی مانند پشت گردن، بینی، معده، مثانه، شکل و فرم سر و متقارن بودن اعضا را بررسی می‌کند. در این هفته به وضوح صدای قلب جنین شنیده می‌شود.

آنچه برای پزشک بیش از هر چیز دیگری مهم است، اندازه‌گیری قد جنین از نوک سر تا پایین باسن است تا بتواند سن دقیق بارداری را اعلام کند. نکته بعدی اندازه‌گیری عرض گردن است که اگر بالاتر یا مساوی با 3 میلی‌لیتر باشد، پزشک آزمایش آمنیوسنتز (نمونه‌برداری از پرزهای جنینی شناور درون مایع آمنیون) را تجویز می‌کند تا احتمال وجود هر گونه غیر طبیعی بودن کروموزمی شناخته شود.

در هفته بیست و دوم بارداری جنین از بالا تا پایین بررسی می‌شود. آنچه بیش از هر چیز دیگری مورد توجه پزشک است، مشاهده اندام‌های داخلی به ویژه قلب و سر است. پزشک همچنین میزان رشد جنین و کیفیت تبادلات بین مادر و جنین به کمک بند ناف و جفت و مایع آمنیونی را هم بررسی می‌کند. در این هفته آنچه بر صفحه مانیتور مشخص می‌شود، جنینی است که مدام حرکت می‌کند و تمام اندام‌های او شکل گرفته است. همچنین زمان ایده‌آلی برای فهم این موضوع است که جنین شما دختر است یا پسر.

در هفته سی و دوم بارداری، بررسی اندام‌های مغزی جنین اهمیت زیادی پیدا می‌کند و این که آیا رشد جنین در حد طبیعی است یا خیر. در واقع در این هفته جنین شما بزرگ شده و جای کمتری برای حرکت دارد. به همین دلیل آنچه شما در صفحه‌ مانیتور مشاهده می‌کنید، چندان قابل تشخیص نیست، چون اندام‌های جنین در هم جمع شده اند.

*در چه شرایطی بیش از چهار مرتبه، سونوگرافی تجویز می‌شود؟

در صورتی که مشکلی در سونوگرافی دیده شود، یا خانم باردار مبتلا به فشار خون یا دیابت یا بیماری‌های دیگر باشد، یا احتمال کوچک بودن جنین داده شود، یا بارداری چندقلو باشد، لازم است تعداد سونوگرافی‌ها بیشتر شود.

*در این شرایط معمولا در کدام هفته‌ها تعداد سونوگرافی‌ها بیشتر می‌شود؟

معمولا در ماه های بالاتر بارداری و نزدیک به پایان بارداری (بین 28 تا 36 هفتگی) احتمال تکرار سونوگرافی به فاصله دو تا سه هفته بسیار زیاد است.

*آیا انجام بیش از حد سونوگرافی هم می‌تواند مضر باشد؟

بله. نباید این را فراموش کرد که سونوگرافی به هر حال از جنس امواج است و می‌تواند جنین را گرم کند و در صورتی که به دلایلی پزشک تعداد سونوگرافی بیشتری تجویز کند، انجام سونوگرافی دوبعدی بلااشکال است، اما سونوگرافی سه‌بعدی و چهاربعدی که در آن از چند جهت به جنین اشعه تابانده می‌شود، می‌تواند سبب بالا رفتن درجه حرارت جنین شود و در سنین پایین بارداری انجام آن اصلا توصیه نمی‌شود؛ چون سبب داغ شدن قلب جنین خواهد شد. سونوگرافی نوعی تکنولوژی است که فقط در شرایط لازم باید مورد استفاده قرار بگیرد.

*سونوگرافي سه بعدي براي جنين خطرناك است

مريم كاشانيان، رئيس بيمارستان شهيد اكبرآبادي در اين رابطه مي‌گويد: سونوگرافي سه بعدي انرژي زيادي به جنين وارد مي‌كند كه اين انرژي براي جنين خطرناك است.

منبع :

هفته نامه سلامت